کد مطلب:48515 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:2

گنجینه پرسمان » قرآن

در سورة فرقان آية 74 آمده است: وَ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَ َجِنَا وَذُرِّيَّـَتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا و در سورة قصص آية 83 در مورد متقين آمده است: تِلْكَ الدَّارُ الاْ ?َخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لاَيُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الاْ ?َرْضِ وَلاَفَسَادًا وَ الْعَـَقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ در آية اول ميگويد كه از خدا ميخواهند كه امام و رهبر باشند و در آية دوم ميگويد كه آنان برتري در زمين را نميخواهند. جمع ميان اين دو آيه چگونه است؟

قرآن كريم در سورة فرقان عباد الرحمان را معرفي نموده و از آية 63 تا 76 فرقان ويژگيهاي آنان را بيان كرده است. يكي از ويژگيهاي آنان اين است كه از خداوند متعال درخواست ميكنند ...وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا ...;(فرقان،74) و ما را براي پرهيزگاران پيشوا گردان.

اين سخن عباد الرحمن دو گونه معنا شده است:

1. خدايا به ما توفيق ده تا در انجام كارهاي خير و به دست آوردن رحمت تو از ديگران سبقت بگيريم، تا پرهيزگاران از ما بياموزند و از ما پيروي كنند و ما در صفي واحد، پيش از پرهيزگاران قرار گيريم و الگو و سرمشق پرهيزگاران باشيم. در اين درخواست از خداوند ميخواهند از كساني باشند كه به اين دو آيه عمل كردهاند: ...فَاسْتَبِقُواْ الْخَيْرَ َت...;(بقره،148) در نيكيها و كارهاي خير بر يك ديگر سبقت جوييد.

سَابِقُوَّاْ إِلَيَ مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُم...;(حديد،21) به پيش تازيد براي رسيدن به مغفرت پروردگارتان....

2. خدايا پرهيزگاران را پيشواي ما قرار ده تا ما آنان را الگوي خود قرار دهيم.

بنابراين هر دو معنا، كلمة امام در آيه به معناي حاكم جامعه و رئيس حكومت نيست; يعني عباد الرحمن از خدا نميخواهند كه آنان را حاكم و رئيس پرهيزگاران قرار ده; بلكه به معناي پيشواي معنوي و الگو و سرمشق است.(تفسير الميزان، علامه طباطبايي;، ج 15، ص 245، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات، بيروت / مجمع البيان، فضل بن حسن طبرسي، ج 7، ص 284، دار المعرفة، بيروت / تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 15، ص 168 ـ 169، دار الكتب الاسلامية.) قرآن، عاقبت نيك را از آنِ پرهيزگاران ميداند و ميفرمايد: تِلْكَ الدَّارُ الاْ ?َخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لاَيُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الاْ ?َرْضِ وَلاَفَسَادًا وَ الْعَـَقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ ;(قصص،83) اين سراي آخرت را ]تنها[ براي كساني قرار ميدهيم كه ارادة برتري جويي در زمين و فساد را ندارند، و عاقبت نيك براي پرهيزگاران است.

بنابراين آيه، پرهيزگاران نه تنها گردن كشي و فساد در زمين نميكنند، بلكه ارادة چنين كاري را هم ندارند. كلمه علو در آيه به معناي گردن فرازي و استكبار است.

با توجه به معناي امام در آية 74 فرقان و معناي علو در آية 83 قصص، روشن ميشود كه ميان اين دو آيه هيچ گونه تنافي نيست; زيرا در آية نخست، عباد الرحمن ميخواهند، پيشوا و الگوي پرهيزگاران باشند و بنابر آية دوم، پرهيزگاران ارادة هيچ گونه گردنكشي، استكبار و فسادي در زمين را ندارند.(ر.ك: تفسير نمونه، ج 16، ص 177 ـ 179.)